April 2016, Kota Bharu in Noord Maleisië.
In de school SKM Pengkalan Chepa 2 zag een van de leerlingen een zwarte figuur door de gang lopen. Iets als dit had ze nog nooit gezien, dus ze vertelt dit door aan haar medestudenten. Bleek dat verschillenden van hen deze figuur reeds gezien hadden in het gebouw. Niet enkel dat, ook leerkrachten hadden de schim gezien.
Wie de figuur zag kreeg spontaan het gevoel van dreigende angst, de meesten begonnen dan ook spontaan te gillen. Soms hoorde men zelf geschreeuw vanuit de gang, terwijl daar niemand was. De figuur werd niet enkel in de gangen gezien echter. Sommige zagen hem in het cafetaria, anderen zagen het in hun klaslokalen. Al bij al zagen meer dan 50 leerlingen en 11 leerkrachten die zelfde figuur.
"Onze studenten werden bezeten en verstoord door deze geesten. We zijn niet zeker wat het is of waarom het ons lastigvalt." Zei een stafflid tegen BBC. Dit nadat sommige mensen melding maakten van een lidmaat dat plots gevoelloos werd of het gevoel dat er iets of iemand aan hen hing.
Leerkrachten theoriseerden dat een van de leerlingen misschien iets hat gedaan dat als respectloos werd gezien in de geestenwereld. Het gebouw is namelijk al erg oud, het zou niet wonderbaarlijk zijn dat er in al die jaren al iets blijven hangen is.
De school werd gesloten door de authoriteiten, die onderandere Islamitische experts en heksendokters inhuurden om gebeden te zeggen en een exorcisme uit te voeren.
De volgende week opende de school opnieuw en zeiden de meeste mensen dat alles terug normaal was. Desondanks waren er toch enkelen die bleven volhouden dat ze de figuur nog zagen.
Socioloog Robert Bartholomew onderzocht de gebeurtenis en noemde het een klassiek geval van massahysterie, waar één persoon iets dacht te zien en daarmee algauw heel de school infecteerde.
Een massahysterie is een valselijk geloof dat op grote schaal verspreid wordt over een gesloten groep. Vaak in scholen, mensen die een lange tijd een boot delen, fabrieken,... Vaak is stress de grote trigger om dit te veroorzaken.
In dit geval zaten alle studentes in een school waar ze erg streng behandeld worden en minder mogen dan veel van hun leeftijdsgenoten. De prestatiedruk is erg hoog in deze school dus sommige van de studentes liepen al een hele tijd rond met een pak stress. Het is niet moeilijk te geloven dat één van hen het vroeg of laat niet meer aankon.
Links:
· https://www.bbc.com/news/world-asia-36069636 · https://www.independent.co.uk/news/world/asia/malaysian-school-shuts-down-amid-teachers-and-students-claiming-see-ghosts-a6992511.html · https://theghostdiaries.com/mysterious-figure-in-black-terrifies-malaysian-schoolchildren-and-their-teachers/
2011, Le Roy, New York
Le Roy is een relatief klein dorp van zo'n 7500 inwoners.
Een van die inwoners, Katie Krauwurst, kreeg plots vreemde tics toen ze wakker werd uit een dutje. Ze dacht dat ze plots spierspasmes had en dat het wel zou overgaan.
Het blijft echter duren en haar moeder brengt haar naar de Spoedgevallen.
De dokters weten ook niet beter en wijten Katie's toestand aan een paniekaanval.
Het bleef echter maar duren. Na een tijd kreeg Katie's beste vriendin, Thera, ook gelijkaardige verschijnselen. Gevolgd door nog een vriendin van hen, Lydia.
Dit bleef escaleren en na een tijd waren er 19 meisjes uit dezelfde school die allemaal last hadden van tics, spasmen, stotteren of Tourette-achtige symptomen.
Sommigen van hen hadden zelfs last van black-outs
Behalve dat ze in dezelfde school zitten hebben de meeste meisjes weinig met elkaar gemeen. De meeste kenden elkaar zelfs niet voor dit alles begon. De enige link die kon gelegd worden was dat alle meisjes in enorm stressvolle periodes zaten. Katie's moeder was erg ziek, Thera had recent een traumatisch verlies meegemaakt in haar familie, en zo was er bij elk meisje wel een ernstige vorm van stress te bespeuren.
Uiteindelijk besloten artsen dat alle meisjes leidden aan een conversiestoornis. Een aandoening waarbij je je stress onbewust op een fysieke manier uit. Dit kan "besmettelijk" zijn in de zin dat geeuwen dat ook kan zijn. Iemand anders het zien doen kan ertoe leiden dat je het ook begint te doen. Dat is althans de theorie.
Er waren echter nog denkpistes. Zo kwam dit verhaal in de nationale Amerikaanse media en werd er algauw nog onderzoek uitgevoerd. Onderandere Erin Brokovich linkte dit verhaal aan een treinramp die jaren eerder was voorgevallen in Le Roy, daarbij zouden toxische stoffen in de bodem terecht gekomen zijn.
Brokovich stuurde een team onderzoekers naar Le Roy om de bodem te onderzoeken, maar de school en de politie hielden deze tegen. Dit zorgde ervoor dat verschillende mensen meteen dachten dat er meer aan de hand was, dat er sprake was van een complot. Hier werd echter nooit bewijs van gevonden.
Eens de media aandacht leek te verdwijnen leken de meisjes ook wat aan de betere hand. Misschien zorgde deze extra stressor voor wat extra symptomen bij velen van hen. Enkelen werden ook met antibiotica behandeld, wat een gunstig effect leek te hebben op hun toestand.
Een theorie die hier gesteld wordt betreft PANDAS, niet de schattige zwart-witte beren, die zitten er voor zover we weten voor niets tussen, maar de afkorting PANDAS. Pediatric, Auto-Immune Neutopsychiatric Disorder Associated Streptococcus Infection. Deze afkorting wordt gebruikt voor kinderen die tics of tourette-symptomen krijgen na een keelontsteking.
Wat nu uiteindelijk de verklaring is voor het fenomeen is niet duidelijk. Misschien de stress, misschien een virus, misschien vervuiling, misschien een combinatie van dit alles, of iets helemaal anders. Het belangrijkste is dat de dames geholpen werden.
Links:
Juli 1518
Strassbourg, een stadje in Frankrijk.
Een vrouw genaamd Frau Troffea begint midden op straat te dansen. Sierlijk begaf ze zich over het dorpsplein tot het amusement van de andere bewoners. Na een tijd viel het wel op dat ze niet goed kon stoppen. Ookal wou ze helemaal niet dansen, toch leek ze bezeten met een dansgekte die haar verplichte om te blijven gaan.
Uiteindelijk danste ze tot ze erbij neerviel. Na een korte rust stond ze echter opnieuw klaar om verder te gaan. Ze deed dit dagenlang, andere mensen deden ook mee met haar. Na een tijd waren er zeker 30 mensen die mee dansen. Allen van hen bleven onophoudelijk dansen, enkelen zouden zelfs blijven dansen met verwondingen die ze opliepen.
Het stadsbestuur was er niet gerust in en zorgde voor een veilige plaats voor de dansers. Ze zorgden voor dansvloeren, muzikanten, professionele dansers ter begeleiding. Ze zorgden zelfs dat er sterke mannen klaar stonden om dansers die ineen zakken recht te houden.
Sommige mensen zouden zelfs overlijden tijdens het dansen, omdat ze bleven dansen tot ze een hartstilstand kregen. Het was genoeg voor het stadsbestuur en ze verboden dans en muziek in heel Strasbourg. Ook dit leek niet te volstaan om de dansgekte tegen te houden.
In het dorp begon het al rond te gaan, dit was heilige wraak. In September van 1518 werden de resterende dansers meegenomen naar de heuvels boven Saverne, waar een schrijn stond die gewijd was aan Sint Vitus. Door daar te bidden zouden de meesten stoppen met bidden.
Dit zou niet de eerste keer zijn dat een dansgekte een volk te pakken krijgt. Ook in 1374 waren er verschillende dorpen langs de Rijn waar dit voorkwam. Tussen de 10de en 16de eeuw waren er veel gelijkaardige gevallen, maar deze in Strasbourg is de laatste en meest bekende.
In de 20ste eeuw werd er nog getheoriseerd dat de dansers brood gegeten hadden dat gemaakt was met beschimmeld meel. Dit zou een gelijkaardige werking hebben als LSD.
Er waren nog theorieën, onderandere dat de dansers een sekte waren of dat ze een psychogene aandoening kregen door stress.
Wat het ook was, de lokale bevolking hield het bij Sint Vitus, die had in de eeuwen ervoor ook al nonnen in bomen laten klimmen en miauwen als katten. De dansziekte kreeg dan ook de ziekte Sint Vitus dans, maar werd later herdoopt tot Sydenham Chorea. Een chorea is een ziekte waarbij je oncontroleerbare bewegingen uitvoert.
Links:
· https://www.britannica.com/event/dancing-plague-of-1518 · https://www.history.com/news/what-was-the-dancing-plague-of-1518 · https://www.theguardian.com/stage/2018/jul/05/bizarre-dance-epidemic-of-summer-1518-strasbourg
Besluit:
Reeds bestaande bijgeloven hebben uiteraard een grote invloed op wat we zien als massahysterie, zoals we zagen in Maleisië en Frankrijk. Meestal is één persoon genoeg om een gekte te starten, zoals het geval was in alledrie de verhalen.
Het zoeken naar een magische of spirituele oplossing kan ook het vreemde gedrag enkel meer kracht bijzetten, omdat we overgaan op magisch denken en het rationele achterwege laten.
Toch kunnen we ook niet zomaar zeggen dat de zwarte figuur, de rare tics en de dansgekte helemaal makkelijk te verklaren zijn. Elke verklaring die we vonden was een theorie en niet veel meer dan dat. Zelfs in België kwam ooit een massahysterie voor, waar niet veel meer te stellen werd dan enkele theorieën.
Verdere bronnen:
Yao-Tung Lee, Shih-Jen Tsai, The mirror neuron system may play a role in the pathogenesis of mass hysteria, Medical Hypotheses, Volume 74, Issue 2, 2010, Pages 244-245, ISSN 0306-9877, https://doi.org/10.1016/j.mehy.2009.09.031.
Tsekoa, Lineo & Mugomeri, Eltony. (2015). The phenomenon of mass psychogenic illness among the Basotho in Lesotho: Proposed guidelines for improving the management of psychogenic illness episodes. Africa Journal of Nursing and Midwifery. 17. 60–74. 10.25159/2520-5293/177.
Holle H, Warne K, Seth AK, Critchley HD, Ward J. Neural basis of contagious itch and why some people are more prone to it. Proc Natl Acad Sci U S A. 2012 Nov 27;109(48):19816-21. doi: 10.1073/pnas.1216160109. Epub 2012 Nov 12. PMID: 23150550; PMCID: PMC3511754.
Ali, S., Jabeen, S., Pate, R. J., Shahid, M., Chinala, S., Nathani, M., & Shah, R. (2015). Conversion Disorder- Mind versus Body: A Review. Innovations in clinical neuroscience, 12(5-6), 27–33.
Hatfield, E., Carpenter, M., & Rapson, R. L. (2014). Emotional contagion as a precursor to collective emotions. In C. von Scheve & M. Salmela (Eds.), Series in affective science. Collective emotions: Perspectives from psychology, philosophy, and sociology (p. 108–122). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199659180.003.0008